“Onze” Sint-Jan in het nieuws

“Het afgelopen jaar zijn er een aantal langlopende onderdelen van de restauratie afgerond”, vertelt Harry Cox. “De noordkant is nu zo goed als klaar. Voorgaande jaren zijn hier onder andere het glas in lood vervangen, het natuursteen is gerestaureerd en ook de prachtige beeldhouwwerken zijn weer zo goed als nieuw. De komende jaren staat er een groot en spannend project op de planning: de leistenen op het dak van de kathedraal worden vervangen.”

“Het vervangen van de leistenen duurt een aantal jaar”, vertelt Harry Cox. “De commissie Instandhouding maakt de globale planning voor de komende zes tot zeven jaar. Dit wordt vervolgens opgedeeld in jaarplanningen. Er wordt rekening gehouden met de financiële middelen, maar ook met het aantal leileggers dat beschikbaar is om de leien te vervangen.” 

Aan de slag met het nieuwe leisteen
“In de vorige nieuwsbrief lieten we weten dat we nog midden in de voorbereidende fase zaten”, vertelt Niël. “De juiste mix van kleuren leisteen is inmiddels gevonden. Dit betekent dat we dit jaar al starten met de restauratie.” Volgens Cox blijft het een spannend proces. “Bij het vervangen van een deel van het dak komt de houten structuur van de kathedraal voor een gedeelte bloot te liggen. Op deze momenten is de kathedraal minder goed beschermd tegen de weersomstandigheden. Ook moeten we zowel de oude als de nieuwe leien verplaatsen van en naar grote hoogte. Het hoogste dak is wel 70 meter hoog. We moeten het daarom goed voorbereiden en voorzichtig te werk gaan.” Volgens Niël moet het eerste gedeelte al voor de kerst af zijn. “We zijn gestart met een aantal kleine daken aan de noordzijde. Deze zijn vrij laag. Eerst worden de oude leistenen eraf gehaald, net als het lood dat hier omheen zit. Dat is bedoeld om het dak waterdicht te houden. Direct hieronder zit het hout van het dak. De nieuwe leien worden rechtstreeks met nagels op het hout getimmerd.”

“De komende periode zetten we vanuit de stichting extra acties op om geld in te zamelen voor de restauratie van het dak”, vervolgt Cox. “Het is een flinke uitgave die boven op de kosten van het normale onderhoud komt. Om in te spelen op deze en andere nog nader te bepalen kosten heeft de Stichting een nieuwe ambitie geformuleerd. Tot en met het jaar 2030 bedragen de restauratiekosten tenminste vijftien miljoen euro. De Stichting zelf zet in op het werven van 20% van deze kosten, dat is dus drie miljoen euro. Maar we hebben de ambitie om meer te werven zodat we een iets langere horizon hebben en kunnen anticiperen op wat er in de toekomst nodig is. Natuurlijk houden we ook rekening met onvoorziene kosten om acute werkzaamheden toch op dat moment aan te kunnen pakken. Het dak is één van de belangrijkste onderdelen van het uiterlijk van de Sint-Jan en het verdient daarom ook de beste en mooiste leistenen. Net als andere onderdelen die in de toekomst aandacht verdienen.”

Bescherming van het glas in lood
“De restauratie van al het glas in lood van de kathedraal is bijna afgerond”, vertelt Niël. “Het laatste glas in lood ligt nu bij de glazenier. Wat ons nu te wachten staat, is elk venster voorzien van voorzetglas. We gaan de kathedraal dus nogmaals helemaal rond om voor elk glas in lood een beschermend voorzetglas te plaatsen.” Volgens Niël is deze stap cruciaal voor het behoud van het gerestaureerde glas. “Een aantal glas in loodvensters zijn voorzien van roosters om het glas te beschermen. Dit neemt helaas veel licht weg in de kerk. Het voorzetglas beschermt het glas in lood en laat veel meer licht door. De afbeeldingen, maar ook de kleuren komen hierdoor beter uit de verf.”

Een facelift voor de Erwtenman
Een ander belangrijk Bosch icoon wordt op dit moment gerestaureerd. “Iedereen kent de Erwtenman natuurlijk wel”, vertelt Niël. “Het is een verhaal dat al generaties overgeleverd wordt. Alleen al om deze reden verdient dit beeld aan de noordzijde van de kathedraal het om met veel precisie gerestaureerd te worden. Het doel is om zo veel mogelijk te conserveren en met minimale aanpassingen en vervangingen de erwtenman weer terug te brengen naar zijn originele staat. We blazen het gezicht weer nieuw leven in en brengen de karakteristieken weer terug. We hebben eerst onderzoek gedaan in het archief om de originele gezichtsuitdrukking zo goed mogelijk te kunnen restaureren. Iedereen kan zo dus gelukkig snel weer genieten van de aanblik van de Erwtenman.”